ધોરણ ૭ વિજ્ઞાન પાઠ ૫ એસીડ, બેઇઝ અને ક્ષાર PART 1

એસીડ, બેઇઝ અને ક્ષાર

1. નીચે આપેલા કોષ્ટકમાં પદાર્થોના સ્વાદ જણાવો :

2. કેવા પદાર્થનો રાસાયણિક ગુણધર્મ એસિડિક હોય છે?

ઉત્તર : જે પદાર્થોનો સ્વાદ ખોટો હોય તેમનામાં એસિડ રહેલો હોય છે. આથી આવા પદાર્થોના રાસાયણિક ગુણધર્મો એસિડિક હોય છે.

3. એસિડ શબ્દની ઉત્પત્તિ.........................શબ્દ એસિયર પરથી થઈ છે.

ઉત્તર : લેટિન

4. ખાવાના સોડાનો સ્વાદ કેવો છે? શા માટે ?

ઉત્તર : ખાવાના સોડાનો સ્વાદ તુરો હોય છે. તેને સ્પર્શ કરવાથી તે સાબુ જેવો ચીકણો જણાય છે. આમ તે બેઇઝ હોવાથી તેનો સ્વાદ તુરો હોય છે.

5. વ્યાખ્યા લખો : બેઇઝ અને બેઝિક

ઉત્તર : જે પદાર્થોનો સ્વાદ તુરો હોય છે તેમને સ્પર્શ કરવાથી સાબુ જેવા ચીકણા જણાય છે તેને બેઇઝ કહે છે. તેમની પ્રકૃત્તિ બેઝિક કહેવાય છે.

6. સૂચક એટલે શું?

ઉત્તર : કોઇ પદાર્થની એસિડિક કે બેઝિક પ્રકૃત્તિનું પરીક્ષણ કરવા માટે વપરાતા ખાસ પ્રકારના પદાર્થોને સૂચક કહે છે.

7. કુદરતી રીતે પ્રાપ્ત થતાં સૂચકો જણાવો.

ઉત્તર : હળદર, લિટમસ, જાસૂદની પાંદડીઓ વગેરે કુદરતી રીતે પ્રાપ્ત થતાં સૂચકો છે.

8. નીચેના કોષ્ટકમાં એસિડના નામ આપ્યા છે. તે શેમાં જોવા મળે છે? તે લખો.

એસિડનું નામ	શેમાં જોવા મળે છે?
એસિટિક એસિડ	વિનેગરમાં
ફોર્મિક એસિડ	કીડીના ડંખમાં
સાઇટ્રિક એસિડ	નારંગી, લીબું જેવા ખાટાફળોમાં
લેક્ટિક એસિડ	દહીમાં
ટાર્ટરિક એસિડ	આંબલી, દ્રાક્ષ તથા કાચી કેરી વગેરેમાં
ઓક્ઝેલિક એસિડ	પાલકમાં

9. નીચેના કોષ્ટકમાં બેઇઝરના નામ આપ્યા છે, તે શેમાં જોવા મળે છે? તે લખો :

બેઇઝનું નામ	શેમાં જોવા મળે છે?
કેલ્શિયમ હાઇડ્રોક્સાઇડ	ચૂનાના પાણીમાં
એમોનિયમ હાઇડ્રોક્સાઇડ	કાચ સાફ કરવાના પ્રાવહીમાં
સોડિયમ હાઇડ્રોક્સાઇડ / પોટેશિયમ હાઇડ્રોક્સાઇડ	સાબુમાં
મેગ્નેશિયમ હાઇડ્રોક્સાઇડ	મિલ્ક ઓફ મૅગ્નેશિયામાં

10. એસિડ તથા બેઇઝ વચ્ચેનો તફાવત જણાવો :

એસિડ

બેઇઝ

1. એસિડ સ્વાદે ખાટા હોય છે.

2. એસિડ ભૂરા લિટમસ પત્રને લાલ બનાવે છે.

3. એસિડ પદાર્થોને સ્પર્શ કરતા સાબુ જેવા ચીકણા જણાતા નથી.

1. બેઇઝ સ્વાદે તૂરા હોય છે.

2. બેઇઝ લાલ લિટમસ પત્રને ભૂરું બનાવે છે.

3. બેઇઝ ધરાવતા પદાર્થોને સ્પર્શ કરતા સાબુ જેવા ચીકણા જણાય છે.