31. ઘડિયાળ અને કાંડા ઘડિયાળ એ.....................માપનનાં સામાન્ય સાધનો છે.

A. ગતિ

B.ઝડપ

C.સમય     √

D.આપેલ તમામ

 

32. સાદુ લોલક એ................ગતિનું શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ છે.

જવાબ:- આવર્ત

 

33. વ્યાખ્યા આપો: સાદુ લોલક

 જવાબ:- દ્રઢ આધાર પરથી દોરી વડે લટકાવેલા ધાતુના નાના ગોળા કે પથ્થરનાં ટૂકડાને લટકાવવાથી બનતી રચનાને સાદુ લોલક કહે છે.

 

34. બૉબ એટલે શું?

જવાબ:- સાદા લોલક ની રચનામાં ધાતુના ગોળાને લોખંડની બૉબ કહે છે.

 

35. વ્યાખ્યા આપો: લોલકનો આવર્તકાળ

જવાબ:- લોલકને એક  દોલન પૂર્ણ કરવા માટે લાગતા સમયને તેનો આવર્તકાળ કહે છે.

 

36. સાદા લોલકને 10દોલન કરવા લાગતા સમયને તેનો આવર્તકાળ કહે છે.(√  કે ×)

જવાબ:- ×

 

37.સાદું લોલક 20 દોલન પૂર્ણ કરવા માટે 32 સેકન્ડનો સમય લે છે, તો લોલકનો આવર્તકાળ કેટલો હોય છે?

જવાબ:- 20  દોલન પૂર્ણ કરવા માટે લાગતો સમય 32 સેકન્ડ

         1 દોલન પૂર્ણ કરવા માટે લાગતો સમય = 32સેકન્ડ/20

                                                            = 16/10

                                                            = 1.6સેકન્ડ

 

38. સાદા લોલકનો આવર્તકાળ નક્કી કરતો પ્રયોગ વર્ણવો.

હેતુ :- સાદા લોલકનો આવર્તકાળ નક્કી કરવો. સાધનસામગ્રી:- લોલકનો ગોળો ,1 મીટર લાંબી દોરી, સ્ટૉપ વૉચ

આકૃતિ:-

પદ્ધતિ:- સૌપ્રથમ આશરે 1 મીટર લાંબી દોરી લઇ તેની એક સ્ટેન્ડ સાથે બાંધી તેની નીચે એક ગોળો લટકાવી સાદા લોલક ની રચના કરો.

                હવે, આ લોલકને સ્થિર થવા દો. જે જગ્યાએ સ્થિર થાય તેનેO કહીશું, હવે, દોરી ખેંચાયેલી રહે તે રીતે ગોળાને પકડીને સ્થિતિ A પર લાવો અને ગોળાને છોડી દો. જ્યારે ગોળાને છોડો ત્યારે જ  સ્ટૉપ વૉચ શરૂ કરી દો. હવે ગોળ સ્થાનA  પરથી સ્થાન B પર જઈ પાછો સ્થાન A પર આવે ત્યારે 1દોલન પૂર્ણ થયું ગણાય. આ રીતે 10 દોલનો માટેનો કુલ સમય નોંધો. આ બાબતનું ચાર વખત પુનરાવર્તન કરી અવલોકન નોંધો.

 અવલોકન:-

ક્રમ

દોલનો માટેનો સમયગાળો

આવર્તકાળ

1.            

20 સેકન્ડ         

2:0 સેકન્ડ

2.            

20 સેકન્ડ       

2:0 સેકન્ડ

3.           

20.5સેકન્ડ       

2.05 સેકન્ડ

4.          

21 સેકન્ડ        

2.1સેકન્ડ

 

નિર્ણય:-ચોક્કસ લંબાઈના લોલકનોઆવર્તકાળ દરેક વખતે લગભગ સરખો મળે છે.આમ, ચોક્કસ લંબાઈના સાદા લોલકનો આવર્તકાળ નિશ્ચિત હોય છે.

 

 39. આકૃતિમાં એક લોલકની આવર્તગતિ બતાવી છે.

આકૃતિ:-

A થી C સુધી હસવા માટે લોલક દ્વારા લેવામાં આવતો સમય t1 છે. અનેC થી O નો સમયt2 છે, તો આ સરળ લોલકની સમય અવધિ શોધો.

A. (t1 + t2)

B. 2(t1+ t2)

C. 3(t1+ t2)

D. 4(t1+t2)          √

 

40. લોલકને 20 દોલન પૂર્ણ કરવા સેકન્ડ 40 લાગતિ હોય તો તે લોલક નો આવર્તકાળ___ સેકન્ડ હોય.

જવાબ:- 2

 

41. લોલકને 1 દોલન પૂર્ણ કરવા લાગતા સમયગાળાને ___ કહે છે.

જવાબ:- આવર્તકાળ

 

42. આપેલ લંબાઈના લોલકને એક દોલન પૂર્ણ કરવા માટે હંમેશા સમાન સમય લાગે છે. 

(√ કે ×)          

જવાબ:- √

 

43. સાદા લોલકનો આવર્તકાળ તેની લંબાઈ પર આધાર રાખતો નથી. (√ કે ×)                        

જવાબ:- ×

 

44. સમાન લંબાઈ ધરાવતા લોલકને થોડાક અંતરે કે સહેજ વધારે અંતરે એક બાજુ લઈ ને મુક્ત કરવામાં આવ તો પણ તેના આવર્તકાળ માં ફેર પડતો નથી. (√ કે ×)  

જવાબ:- √

 

45. મૂળભૂત સ્થળાંતરમાં થતો નજીવો ફેરફાર લોલકના આવર્તકાળ પર અસર કરે છે. (√ કે ×) ‌‌        

જવાબ:- ×

 

46. ‘ક્વાર્ટ્ઝ કલોક’ કોને કહે છે?

જવાબ:- મોટા ભાગની ઘડિયાળ કે કાંડા ઘડિયાળ એક અથવા એક કરતાં વધુ સેલ (વિદ્યુતકોષ) વાળા વિદ્યુત (ઇલેક્ટ્રોનિક) પરિબળો ધરાવે છે. આ ઘડિયાળને ‘ક્વાર્ટ્ઝ કલોક’ કહે છે.

 

47. આપેલ લોલકનો આવર્તકાળ અચળ હોતો નથી. (√ કે ×)  

જવાબ:- ×

 

48. સાદા લોલકના નિયમો ગૅલિલિયો ગૅલીલીએ શોધ્યા હતા. (√ કે ×)                           

જવાબ:- √

 

49. નિશ્ચિત સ્થળે સાદા લોલકનો આવર્તકાળ...................પર આધાર રાખે છે.

જવાબ:- લોલકની લંબાઈ

 

50. લોલકનો આવર્તકાળ બૉબના દળ પર આધારિત છે.(√ કે ×)                                      

જવાબ:- ×

 

51. સમયનો મૂળભૂત એકમ સેકન્ડ છે. (√ કે ×)

જવાબ:- √

 

52. સમયના મૂળભૂત એકમની સંજ્ઞા................... છે.

(A) m

(B) h

(C) s     √

(D) S

 

53. સમયના મોટા એકમો...............અને....................છે.

જવાબ:- મિનિટ(m) અને કલાક(h)

 

54. અંતરનો મૂળભૂત એકમ...................છે.

જવાબ:- મીટર(m)

 

55. ઝડપનો મૂળભૂત એકમ................છે.

(A) km/min

(B) m/min

(C) km/h

(D) m/s         √

 

56. બધા એકમોની સંજ્ઞાઓ એકવચનમાં જ લખાય છે. (√ કે ×)                                   

જવાબ:- √

 

57. ઝડપના એકમો જણાવો.

જવાબ:- ઝડપનો મૂળભૂત એકમ m/s છે પણ આ ઉપરાંત ઝડપને m/min અથવા km/h જેવા એકમોમાંથી પણ દર્શાવી શકાય છે.

 

58. એક દિવસની......................સેકન્ડ હોય છે.

(A) 8640

(B) 86460

(C) 86400    √

(D) 86440

 

59. નીચેના પૈકી કયો ઝડપનો એકમ નથી?

(A) km/h

(B) m/min

(C) m/s

(D) m2/s           √

 

60. 1 વર્ષના...............કલાક થાય.

(A) 8766

(B) 8760        √

(C) 8776

(D) 8868