પ્રશ્ન : ૯ મુખ્ય વાકયના આધારે ટૂકમાં જવાબ લખો:
(૧) ગામનાં છોકારાં દરરોજ સવારથી સાંજ સુધી ગયો ચરાવવા જંગલમાં જાય.
દરરોજ જંગલમાં કોણ જાય છે? -ગામનાં છોકરાં
ગાયો ચરાવવા જંગલમાં કોણ જાય છે? -ગામનાં છોકરાં
ગામનાં છોકરાં ક્યાં જાય છે ?- જંગલમાં
ગાયોને ચરવા માટે ક્યાં લઈ જવામાં આવે છે? - જંગલમાં
ગામનાં છોકરાં ગાયો ચરાવવા જંગલમાં ક્યારે જાય છે? - સવારથી સાંજ સુધી
ગામનાં છોકરાં દરરોજ જંગલમાં શા માટે જાય છે? - ગાયો ચરાવવા

(ર) નાગના ઝેરને લીધે ધરાનું પાણી કાળું થઈ ગયું હતું.
નાગના ઝેરને લીધે ધરાનું પાણી કેવું થઈ ગયું હતું?- કાળું
શાને લીધે ધરાનું પાણી કાળું થઈ ગયું હતું?- નાગના ઝેરને લીધે
નાગના ઝેરને લીધે શાનું પાણી કાળું થઈ ગયું હતું?-ધરાનું

(૩) કનૈયાએ કાંકરી મારીને ગોપીઓની મટુકીઓ ફોડી.
કનૈયાએ કોની મટુકીઓ ફોડી? -ગોપીઓની
કનૈયાએ ગોપીઓની મટુકી શાના વડે ફોડી ?-કાંકરી વડે
ગોપીઓની મટુકીઓ કોણે ફોડી? - કનૈયાએ
કનૈયાએ ગોપીઓનું શું નુકસાન કર્યું? - મટુકીઓ ફોડી

પ્રશ્ન : ૧૦ કૌંસમાં આપેલા શબ્દો જવાબ બને તે રીતે પ્રશ્ન બનાવો :
(૧) કૃષ્ણએ નદીમાં તળિયા સુધી ડૂબકી લગાવી.
જ. કોને નદીમાં ડૂબકી લગાવી ?(કૃષ્ણએ)
કૃષ્ણએ ક્યાં ડૂબકી લગાવી ? (નદીમાં)
કૃષ્ણએ નદીમાં ક્યાં સુધી ડૂબકી લગાવી ? (તળિયા સુધી)
કૃષ્ણએ શું કર્યું? (ડૂબકી લગાવી)

(ર) ગોવાળિયા કનૈયાનો જીવ જોખમમાં મૂકવા માગતા ન હતા.
જ. કોણ કનૈયાનો જીવ જોખમમાં મૂકવા માગતા ન હતા ? (ગોવાળિયા)
ગોવાળિયા કોનો જીવ જોખમમાં મૂકવા માગતા ન હતા? (કનૈયાનો)
ગોવાળિયા શું જોખમમાં મૂકવા માગતા ન હતા ? (કનૈયાનો જીવ)

(૩) બાળકોને શાળામાં ગીતો ગાવાની મજા આવે છે.
જ. કોને મજા આવે છે? (બાળકોને)
બાળકોને શાની મજા આવે છે? (ગીતો ગાવાની)
બાળકોને ક્યાં ગીતો ગાવાની મજા આવે છે ? (શાળામાં)
(૪) ઘરનાં બધાંએ દાદાજીનો ૮૦ મો બર્થડે ઉજવ્યો.
જ.દાદાજીનો બર્થડે કોણે ઊજવ્યો ?(ઘરનાં બધાંએ)
ઘરનાં બધાંએ કોનો બર્થડે ઊજવ્યો ? (દાદાજીનો)
દાદાજીનો ક્યો બર્થડે હતો? (૮૦મો)
ઘરમાં શાની ઊજવણી થઈ? (દાદાજીના બર્થડેની)

પ્રશ્ન : ૧૧ નીચે બે વાક્યો ભેગાં થઈ ગયાં છે, તેમને અલગ પાડીને લખો :
(૧) ગઈ કાલે ગર્જના જંગલમાં હતો સિંહ આવ્યો કરે વરસાદ છે.
જ. ગઈકાલે વરસાદ આવ્યો હતો. જંગલમાં સિંહ ગર્જના કરે છે.

(ર) ગયા અમે રોજ વર્ષે સાંજે રમીએ છીએ અમે ખોખોની મેચ જીત્યા હતાં.
જ. અમે રોજ સાંજે રમીએ છીએ. ગયા વર્ષે અમે ખોખોની મેચ જીત્યાં હતાં.

(૩) અમે અડધો ગિરનારમાં ભરેલો છે રોપ-વે જોયો પાણીનો ગ્લાસ હતો.
જ. અમે ગિરનારમાં રોપ-વે જોયો છે. પાણીનો અડધો ગ્લાસ ભરેલો હતો.

(૪) ચકીબહેન જીવડાં ખાવાની કાબરોને ઊંઘી મજા આવે છે ગયાં હતાં.
જ. ચકીબહેન ઊંધી ગયાં હતાં. કાબરોને જીવડાં ખાવાની મજા આવે છે.

(પ) તમારી પાસે નથી પેન્સિલ મારી જોઈએ છે ?
જ. તમારી પાસે પેન્સિલ નથી. મારી જોઇએ છે?

(૬) બધાં વારો આવે તેની ઊભા રહો તમારો રાહ જુઓ લાઇનમાં
જ. બધાં લાઈનમાં ઊભા રહો. તમારો વારો આવે તેની રાહ જુઓ.

(૭) મને નજીક જતો સાપનો છે હું કદી તેમની ડર લાગે નથી.
જ. મને સાપનો ડર લાગે છે. હું કદી તેમની નજીક જતો નથી.

(૮) હું ધોરણમાં વાર્તાઓ ચોથા ગમે ભણું છું મને સાંભળવી છે.
જ. હું ચોથા ધોરણ માં ભણું છું મને વાર્તાઓ સાંભળવી ગમે છે.

પ્રશ્ન : ૧૨ બે વાક્યોનો અર્થ ન બદલાય તેવી રીતે ઉદાહરણ પ્રમાણે બે બે વાક્યો બનાવો :
(૧) અમે મેદાનમાં ગયા. અમારે ગિલ્લીદંડો રમવાં હતાં.
(અ) અમે મેદાનમાં ગયા કારણ કે અમારે ગિલ્લીદંડો રમતો હતો.
(બ) અમારે ગિલ્લીદંડો રમવો હતો તેથી અમે મેદાનમાં ભેગા થયા.

(ર) મેરી સ્કૂલમાંથી વહેલી ગઈ.મેરીને મેચ જોવી હતી.
(અ) મેરી સ્કૃતમાંથી વહેલી ગઈ, કારણ કે તેને મેચ જોવી હતી.
(બ) મેરીને મેચ જોવી હતી તેથી તે સ્કૂલમાંથી વહેલી ગઈ.

(3) હું રાત્રે મોડે સુધી જાગું છું. રાત્રે દાદા મને વાર્તાઓ કહે છે.
(અ) હું રાત્રે મોડા સુધી જાગું છું, કેમ કે દાદા મનો વાર્તાઓ કહે છે.
(બ) દાદા મને વાર્તા કહે છે એટલે હું મોડા સુધી જાગું છું.

(૪) અમે કેવડિયા ગયા. અમારે સ્ટેચ્યૂ ઑફ યુનિટી જોવું હતું.
(અ) અમે કેવડિયા ગયા, કારણ કે અમારે સ્ટેચ્યૂ ઓફ યુનિટી જોવું હતું.
(બ) અમે સ્ટેચ્યૂ ઓફ યુનિટી જોવા માટે કેવડિયા ગયા.

(પ) છોકરાં મેદાનમાં ભેગાં થયાં. તેમણે કબડ્ડી રમવાની હતી.
(અ) છોકરાં મેદાનમાં ભેગાં થયાં કારણ કે તેમણે કબડ્ડી રમવાની હતી.
(બ) છોકરાં કબડ્ડી રમવા માટે મેદાનમાં ભેગાં થયો.

(૬) છોકરાઓ સવારે વહેલા ઊઠ્યા. છોકરાઓને યોગકેન્દ્રમાં. જવાનું હતું.
(અ) છોકરાઓ સવારે વહેલા ઊઠ્યા, કારણ કે તેમને યોગકેન્દ્રમાં જવાનું હતું
(બ) છોકરાઓને યોગકેન્દ્રમાં જવાનું હતું. તેથી તેઓ સવારે વહેલા ઊઠ્યા.

(૭) ગુજરાતીના શિક્ષક આજે શાળાએ આવ્યા નહીં. તેમની તબિયત સારી ન હતી.
(અ) ગુજરાતીના શિક્ષક શાળાએ આવ્યા નહીં. કારણ કે તેની તબિયત સારી ન હતી.
(બ) ગુજરાતીના શિક્ષકની તબિયત સારી ન હતી માટે તેઓ આજે શાળાએ આવ્યા નહીં.

પ્રશ્ર : ૧૩ ઉદાહરણ પ્રમાણે વાક્યોને આગળ વધારીને લખો :
(૧) અમે મીઠાઈ ખાધી.
અમે લગનમાં મીઠાઈ ખાધી.
અમે લગનમાં ભાવતી મીઠાઈ ખાધી.
અમે લગનમાં ગુલાબજાંબુ વગેરે ભાવતી મીઠાઈ ખાધી.
અમે લગનમાં ગુલાબજાંબુ વગેરે ભાવતી મીઠાઈ ખાધી અને ખવડાવી.
અમે લગનમાં ગુલાબજાંબુ વગેરે ભાવતી મીઠાઈ ખાધી અને સૌ સગાવહાલાંને ખવડાવી.

(ર) બધાં બહુ હસ્યાં.
કોમેડી જોઈને બધાં બહુ હસ્યાં .
જેઠાલાલની કોમેડી જોઈને બધાં બહુ હસ્યો.
જેઠાલાલની કોમેડી જોઈને અને દયાની વાતો સાંભળીને બધાં બહુ હસ્યાં.
જેઠાલાલની કોમેડી જોઈને અને દયાની વાતો સાંભળીને બધાંબહુ ખડખડાટ હસ્યા.
જેઠાલાલની કોમેડી જોઈને અને દયાની વાતો સાંભળીને બધાં બહુ ખડખડાટ હસ્યાં કે પેટ દુઃખી ગયું.

(૩) દોડીદોડીને થાકી ગયાં.
બાળકો દોડીદોડીને થાકી ગયો.
બધાં બાળકો દોડાદોડીને થાકી ગયાં.
મેદાનમાં બધાં બાળકો દોડી દોડીને થાકી ગયાં.
મેદાનમાં બધાં બાળકો ગોળગોળ દોડીદોડીને થાકી ગયા.
મેદાનમાં બધાં બાળકો ગોળગોળ દોડીદોડીને થાકી ગયાં અને બેસી ગયા.

પ્રશ્ન : ૧૪ વાક્યોને આગળ વધારીને લખો:
(૧) આચાર્ય સાહેબ ગુસ્સે થયા.
જ. આચાર્ય સાહેબ ગુસ્સે થયા અને ઠપકો આપ્યો.

(૨) એટલી વારમાં પહોંચી ગયો?
જ. એટલી વારમાં તું શાળાએ પહોંચી ગયો?

(૩) રાજા જાગી જશે તો?
જ. રાજા જાગી જશે તો આપણને જેલમાં પૂરી દેશે.

(૪) મારે ઘરે આવજે.
જ. મારે ઘરે આવજે માવા, કાલે સવારે ઢેબરું ખાવા.

(પ) કેમ છો મિત્રો?
જ. કેમ છો મિત્રો? સૌ મજામાં ને?

(૬) મને ક્રિકેટ રમવી ખૂબ ગમે છે.
જ. મને ક્રિકેટ રમવી અને જોવી ખૂબ ગમે છે.

પ્રશ્ન : ૧૫ લીટી દોરેલા શબ્દો માટે યોગ્ય રીતે કેવો, કેવું, કેવી, કેવાં લખો:
(૧) એક સસલું થોડું હોય જંગલમાં તો ઘણાં સસલાં હોય.
એક સસલું - કેવું
ઘણાં સસલાં -કેવાં

(ર) સિંહથી તો એક સસલો હોય તોય બીએ અને દસ સસલાં હોય તોય બીએ.
એક સસલો - કેવો 
દસ સસલાં - કેવાં

(૩) જંગલમાં એક સિંહ, એક સિંહણ અને તેનાં બે બચ્ચાં રહેતાં હતાં.
એક સિંહ- કેવો 
એક સિંહણ -કેવી 
બે બચ્ચાં - કેવાં

(૪) ઝાડ પર માળામાં એક કાગડો, એક કાગડી અને તેનાં ત્રણ ઇંડાં હતાં.
એક કાગડો - કેવો 
એક કાગડી - કેવી
ત્રણ ઈંડાં- કેવાં

પ્રશ્ન : ૧૬ ઉદાહરણ પ્રમાણે હું - છું, તું - છે આવે તેવા ત્રણ વકર્યો લખો:
ઉદાહરણ: હું થેપલાં લાવ્યો છું તું ચટણી લાવી છે.
(૧) હું શાળાએ જાઉ છું તુ પાણ શાળાએ જાય છે.
(૨) હુ લેશન કરું છું તું ટીવી જુએ છે.
(૩) દુ સંગીત સાભળું છુ તું નૃત્ય કરે છે.

૧૭.' આજે, આવતી કાલે, ગઈ કાલે 'માંથી યોગ્ય શબ્દો લખી ખાલી જગ્યા પૂરો :
(૧)___ મોન્ટુ સફાઇ કરે છે.
જ. આજે
__ સોના સફાઇ કરશે.
જ. આવતી કાલે
__ મીતાલીએ સફાઇ કરી.
જ.ગઈ કાલે

(૨)__ રજતે રમકડાં બનાવ્યાં.
જ. ગઇ કાલે
__ ઋષા પૂંઠાનું ઘર બનાવશે.
જ. આવતી કાલે
___ અંક્તિ માટીનો હાથી બનાવશે.
જ. આવતી કાલે

(૩)___ મનન મામાને ઘેર ગયો.
જ. ગઈ કાલે
___ ઇશિકા પ્રવાસે જશે.
જ. આવતી કાલે
___ સૌમ્ય મેળામાં જાય છે.
જ. આજે

૧૮. નીચેનાં વાક્યો વાંચો અને જે સાચું લાગે તેની સામે √ કરો:
(૧) એક મજેદાર વાર્તા વાંચી કારણ કે મને મજા પડી ગઈ. ( )
એક મજેદાર વાર્તા વાંચી તેથી મને મજા પડી ગઈ. (✓ )
એક મજેદાર વાર્તા વાંચી પણ મને મજા પડી ગઈ. ( )

(૨) તેમણે મને તબલાં વગાડતાં શીખવાડ્યું. (√ )
તેમને મને તબલાં વગાડતાં શીખવાડ્યું. ( )
તેમણે મારું તબલાં વગાડતાં શીખવાડયું ( )

(3) તું જોજે, આ છેલ્લી ઓવરમાં આપણે જીતી જઈશું. (√ )
તું જોજે, આ છેલ્લી ઓવરમાં આપણે જીતી ગયા છે. ( )
તું જોજો, આ છેલ્લી ઓવરમાં આપણે જીતી ગયા છું. ( )

(૪) આ વખતે મેળામાં તું જવાનો છે કે તારો ભાઈ?
આ વખતે મેળામાં તું જવાનો છુ કે તારો ભાઈ? (√ )
આ વખતે મેળામાં તમે જવાનો છું કે તારો ભાઈ? ( )

(પ) આટલી નાની અમથી દફતરમાં કેટલાં પુસ્તક સમાય ! ( )
આટલા નાના અમથા દફ્તરમાં કેટલાં પુસ્તક સમાય ! (√ )
આપલું નાનું અમથું દફતરમાં કેટલાં પુસ્તક સમાય ! ( )

(૬) આવતી કાલે શાળામાં વિજ્ઞાનમેળો યોજાવાનો છે. (√ )
આવતી કાલે શાળામાં વિજ્ઞાનમેળો યોજાયો છે. ( )
આવતી કાલે શાળામાં વિજ્ઞાનમેળા યોજાઈ ગયો. ( )

(૭) મામાને મયંકને તેના બર્થડે પર નવો મોબાઈલ લાવી આપ્યો. ( )
મામાએ મયંકને તેના બર્થડે પર નવો મોબાઇલ લાવી આપ્યો. (√ )

પ્રશ્ન ૧૯. આપેલા શબ્દસમૂહો માટે એક - એક શબ્દ લખો:
(૧) શંકુ આકારની ઢગલી (અહીં થાળીમાં મોતી ભરેલી ઢગલી) - શગ
(૨) મનમાં બહુ કોડ (ઇચ્છા) હોય તેવો-કોડીલો, કોડામણો
(૩) દહીં, માખણ વગેરે રાખવા માટેનું કાથી કે દોરીની ગુંથણીનું લટકાવીને રખાતું સાધન-શીકું

પ્રશ્ર : ૨૦ નીચેના રૂઢિપ્રયોગોના અર્થ આપી વાક્યમાં પ્રયોગ કરોઃ
(૧) કાળ ખૂટ્વો -મૃત્યુ નજીક હોવું 
નાગણોએ કૃષ્ણને કહ્યું કે તારો કાળ ખૂટ્યો છે.

(ર) છાંડી જવું- જે- તે સ્થળ કે જગ્યા છોડી જવી તે
નાગણોએ કૃષ્ણ ને ધરો છાંડી જવા કહ્યું.

(૩) નાથવું - કાબૂમાં કરવું
હિંમતવાન ખેડૂતે હરાયા આખલાને નાથ્યો.

(૪) ચરણ ચાંપવા -પગ દબાવવા 
આજ્ઞાકારી પુત્ર પિતાના ચરણ ચાંપતો બેઠો હતો.

(પ) આળ ચઢાવવું- દોષ દેવો, ગુનો માથે નાખવો.
કોઈના માથે ખોટું આળ ચઢાવવું એ ખરાબ બાબત છે.

પ્રશ્ન : ૨૧ શબ્દોને તેના અર્થ સાથે જોડો :

[અ]

[બ]

(૧) વળાવિયો

(ક) નક્કી

(ર) નિશ્વે

(ખ) છૂપું

(૩) શીદ

(ગ) શક્તિશાળી

(૪) છાનું

(ઘ) માટે

(પ) બલવંત

(ચ) મોકલ્યો

(૬) કાજે

(છ) શા માટે

જવાબ

(૧) – ચ

(ર) – ક

(૩) – છ

(૪) – ખ

(પ) – ગ

(૬) – ઘ

પ્રશ્ન : ૨૨ નીચેના શબ્દોના સમાનાર્થી શબ્દો લખો:
(૧) વેરી =દુશ્મન
(ર)કાળ = મૃત્યુ
(3)કોડ= ઈચ્છા
(૪) જુગટું = જુગાર
(પ) ચરણ= પગ
(૬) સહસ્ત્ર = હજાર
(૭) વિલાપ = રૂદન
(૮) કંથ = પતિ
(૯) અપરાધી = ગુનેગાર
(૧૦) મારગ = માર્ગ, રસ્તો
(૧૧) શીશ = માથું
(૧૨) ગગન = આકાશ
(૧૩) ભગવંત = ભગવાન
(૧૪) તોફાની=મસ્તીખોર
(૧૫) ભેરુ = દોસ્ત

પ્રશ્ન : ૨૩ નીચેના શબ્દોના વિરુદ્ધાર્થી શબ્દો લખો:
(૧) અળખામણો x માનીતો
(ર) બળિયો x નબળો
(૩) છાનું x જાહેર
(૪) ગગન x ધરતી
(પ)હારવું x જીતવું
(૬) દુઃખ x સુખ
(૭) ઊંડી x છીછરી
(૮) અપરાધી x નિરપરાધી
(૯) સ્વામી x સેવક
(૧૦) વેચવું x ખરીદવું
(૧૧) લાંબું x ટૂંકું
(૧ર) તોફાની x શાંત
(૧૩) ઊંડી x છીછરી
(૧૪) તળિયું x સપાટી
(૧૫) ભીનું x સૂકું
(૧૬) ઊંધું x ચતું

પ્રશ્ન : ૨૪ નીચેના શબ્દોની સાચી જોડણી લખો:
(૧) વાંકુંચુંકું - વાંકુંચૂંકું
(ર) ઉંધુ -ઊંધું
(૩) ઠૂઠુ-ઠૂંઠું
(૪) ફરીઆદ - ફરિયાદ
(પ) દુધઊત્પાદન-દૂધઉત્પાદન
(૬) ચિતાંતૂર- ચિંતાતુર
(૭) ગોવાડીયો-ગોવાળિયો
(૮) ડુબકી- ડૂબકી
(૯) જંપલાવ્યું - ઝંપલાવ્યું
(૧૦) જુગટુ- જૂગટું
(૧૧) કોળીલો- કોડીલો
(૧ર) કૃષ્ણ-કૃષ્ણ

પ્રશ્ન : રપ કૃષ્ણ વિશે આઠ-દસ વાક્યો લખો:
કૃષ્ણ માતા યશોદા અને નંદબાબાને ઘેર ઊછરીને મોટો થતો હતો. બલભદ્ર તેમના મોટાભાઈ હતા.તેઓ ગોકુળ ગામમાં રહેતા. ગોકુળમાં ગોપીઓ ઘેર-ઘેર માખણ બનાવતી. કૃષ્ણને માખણ ખૂબ ભાવે. કૃષ્ણ પોતાના ગોવાળ મિત્રો સાથે મળીને ગોપીઓના ઘરમાં છાનોમાનો ધૂસી જતો. માખણ ભરેલી મટુકીઓ ફોડી નાખતો. પોતે પણ ખૂબ માખણ ખાતો અને મિત્રોને પણ ખવડાવતો. ગોપીઓ તેની ફરિયાદ કરતી. માતા યશોદા તેને ઠપકો આપતીતો મીઠી મીઠી વાતો કરી માતાને સમજાવી દેતો.

પ્રશ્ન : ૨૬ આ એકમમાંથી નવા શબ્દો શીખ્યા હોય તે લખો, વાંચો અને તમારું શબ્દભંડોળ વધારોઃ
યશોદા મથુરા ભેરુ
કૃષ્ણ ગોપી લાલચ
બલભદ્ર પશુપાલન વિનંતી
મટુકી ભાથું નદી
માખણ ગોકુળ યુધ્ધ
દહીં કાલિય નરસૈયા
કનૈયા નાગ બાળહત્યા